ZAŁOGA

Podczas wdrażania planu 6-cioletniego (1950-1955) pracę w przemyśle rozpoczęło ponad milion kobiet. W 1960 r. co czwarta robotnica w Polsce była włókniarką. FASTY zatrudniały głównie niewykwalifikowane robotnice z okolicznych wsi, stanowiły 70% załogi. Praca w fabryce była symbolem awansu społecznego i emancypacji, dawała nadzieję na lepszą przyszłość. Przemysł włókienniczy jest określany jako tzw. lekki. Z opowieści tkaczek i prządek wyłania się obraz zgoła inny. Pracowały w systemie 3-zmianowym, również w nocy. Jednocześnie borykały się z codziennymi brakami zaopatrzenia, trudno dostępnymi żłobkami i przedszkolami. Nisko uposażone, niedoceniane.

„Informator dla kandydatów do pracy i nowo przyjętych pracowników” z 1977 r. wydany przez BZPB FASTY podaje dane o wykształceniu kadry: 1.4% wyższe, 10% średnie, 27% zasadnicze zawodowe, 57% podstawowe, średni wiek 34 lata. Prządki i tkaczki raczej rzadko korzystały z możliwości dokształcania, nie miały też większych szans na awans. Wiele z nich przepracowało 20-30 lat na tym samym stanowisku. Fabryka dba o sferę socjalną. W zakładowej przychodni są poradnie: ginekologiczna, stomatologiczna, laryngologiczna, radiologiczna, neurologiczna i okulistyczna. Robotnicy i robotnice zasiłek chorobowy otrzymują w wysokości 70% tego co pracownicy biurowi. Dzieci jeżdżą na kolonie i obozy. Fabryka ma swój klub, przyzakładową bibliotekę z 35 tysiącami książek. Pracownicy wypoczywają w dwóch ośrodkach wczasowych, pasje rozwijają w licznych sekcjach sportowych: płetwonurków, żeglarskiej, kajakowej, modelarskiej. Nie wiemy czy kobiety się w nich realizują, na zachowanych zdjęciach widać głównie panów. Za to żeńska sekcja przeciwpożarowa wygrywa turnieje, również ogólnopolskie. Na terenie zakładu są trzy stołówki i bufety. Kobietom z produkcji jest do nich daleko, poza tym musiałyby odejść od maszyn.

W latach 80-tych FASTY były inicjatorem strajków w Białymstoku (zgłoszono tam 612 postulatów). Ale wolnorynkowe zmiany, jakie nastąpiły w wyniku transformacji ustrojowych, doprowadziły do likwidacji zakładu i utraty pracy przez wielu ludzi. Pod koniec lat 90-tych firma wpadła w ogromne zadłużenie. W 1999 roku FASTY podzieliły się na spółki.

Dzisiaj w dawnych budynkach wykańczalni działają dwie firmy włókiennicze, które są w pewnej mierze spadkobiercami FAST. Kilka lat temu z frontowej ściany najbardziej wyeksponowanego budynku tkalni znikł napis: „Jaka praca dziś” stanowiący pierwszy człon propagandowego hasła, które niegdyś witało wchodzących do kombinatu fastowiaków: Jaka praca dziś – taka Polska jutro.